Risico op oververhitting – 1 Juli 2024 aanscherping BENG
Auteur: Drs. Tim Mijzen
Vanaf 1 juli 2024 wordt de BENG-methodiek aangescherpt om oververhitting in nieuwbouwwoningen aan te pakken. De eerdere To juli-eis was onvoldoende, omdat deze kon worden omzeild door een actief koelsysteem te installeren.
In dit artikel bespreken we:
Waarom een nieuwe eis?
De warmere zomers in Nederland vereisen maatregelen om oververhitting in energiezuinige nieuwbouwwoningen te voorkomen. Deze huizen houden warmte beter vast, en directe zoninval verhoogt het risico op oververhitting. De TOjuli-indicator, vermeld in de bouwregelgeving, helpt dit risico te bepalen door inzicht te geven in temperatuuroverschrijding per oriëntatie van het gebouw.
Bij een aanvraag omgevingsvergunning (meldingsplicht) voor een woonfunctie moet je nagaan of het risico op oververhitting voldoende wordt beperkt. Zonder actieve koeling moet voor elke woning (dus ook ieder appartement) een energieprestatieberekening worden gemaakt. Met actieve koeling moet worden gecontroleerd of er voldoende maatregelen zijn om zoninval te beperken en of er relatief weinig ramen zijn. Als deze voorwaarden niet worden vervuld, moet een koellastberekening of een GTO-berekening worden toegevoegd aan de projectstukken.
* Er wordt gesproken van voldoende beperking tegen zontoetreding wanneer 95% van het oppervlak van de gevelopeningen van een woongebouw voorzien is van (1) zonwering, (2) zonwerend glas, of (3) voldoende beschaduwing. Dit geldt alleen voor gevelopeningen gericht op NO, O, ZO, Z, ZW, W en NW. Samengevat: alle oriëntaties behalve N.
Hoe voldoe ik aan het risico van oververhitting?
De oververhitting wordt automatische berekend door de software. Er zijn vier manier om ervoor te zorgen dat het risico op oververhitting beperkt blijft.
(1) GTO-Berekening
Er dient een gewogen temperatuursoverschrijdingsuren (GTO) berekening te worden opgesteld. De gewogen temperatuur overschrijding mag hier maximaal 450 uur zijn.
(2) Relatief weinig ramen en koeling
Dit betekend dat het raamoppervlakte / Ag ≤ 0,20 moet zijn. Het Ag = het totale oppervlakte van het gebouw (binnen de energieschil). De software berekend dit automatische. Als deze factor ≤ 0,20 is dan zijn er geen aanvullende eisen naast het feit dat er een actief koelsysteem aanwezig moet zijn.
(2) Beperking zontoetreding en koeling
Er wordt gesproken van voldoende beperking tegen zontoetreding wanneer 95% van het oppervlak van de gevelopeningen van een woongebouw voorzien is van (1) zonwering, (2) zonwerend glas, of (3) voldoende beschaduwing. Dit geldt alleen voor gevelopeningen gericht op NO, O, ZO, Z, ZW, W en NW.
- Zonwering.
- Zonwerend glas: Glas met een g-waarde ≤ 0,4.
- Voldoende beschaduwing: Voor meer informatie zie het artikel: Hoe classificeer je een overstek of belemmering.
Als deze factor 95% is dan zijn er geen aanvullende eisen naast het feit dat er een actief koelsysteem aanwezig moet zijn.
(4) Koellastberekening
Met een koellastberekening moet worden aangetoond dat er voldoende koelcapaciteit (kW) van de opwekker aanwezig is voor het gebouw. Hierdoor is er meer ontwerpvrijheid, en ben je niet verplicht om op 95% zonwering, zonwerend glas of beschaduwing te hebben.
Mogelijke oplossingen
Het verminderen van het glasoppervlak is vaak geen gewenste methode om aan deze eis te voldoen en is ook niet noodzakelijk. Daarom nemen we deze stap niet op in ons advies.
Het beperken van zontoetreding op 95% van de gevelopeningen is een aanzienlijke eis. Het realiseren hiervan met zonwering is naar onze mening kostbaar en onnodig. We adviseren ook niet om voldoende beschaduwing door het gebouw zelf te creëren, aangezien dit in dit stadium niet praktisch is. Het is uiteraard positief als de architect hier al rekening mee heeft gehouden (zoals overstekken en zijbelemmeringen), maar het advies om dit te implementeren wanneer het ontwerp al voltooid is, kan wel, maar is waarschijnlijk niet gewenst.
De meest praktische manier om de zontoetreding voor 95% van de gevel te beperken, is door de g-waarde van het glas aan te passen naar 0,4 voor alle glasopeningen. Hoewel deze methode voldoet aan de regelgeving, is het volgens ons niet de ideale oplossing. Een lagere g-waarde is gunstig in de zomer, maar nadelig in de winter, omdat je dan juist zontoetreding wilt om de woning te verwarmen. Hierdoor kan een g-waarde van 0,4 of lager ook een negatief effect hebben op de BENG 1. Daarnaast zullen veel eigenaren en architecten niet enthousiast zijn over het esthetische aspect van glas met een g-waarde van 0,4.
Ons Advies
Laat HBA een GTO en of een koellastberekening opstellen.
GTO berekening
Een GTO-berekening is nuttig als er geen actief koelsysteem aanwezig is en je niet 95% van het glas wilt voorzien van zonwering of een g-waarde van 0,4 of lager. Met de GTO-berekening optimaliseren we de plaatsing van zonwering, zodat deze alleen op de meest cruciale ramen wordt geïnstalleerd.
Let op: een GTO-berekening moet voldoen aan een gewogen temperatuur overschrijding van maximaal 450 uur. Hierdoor is het geen garantie dat de berekening voldoet.
De GTO-berekening is de beste oplossing als je geen actief koelsysteem wilt installeren.
Koellastberekening
Een koellastberekening is anders dan de GTO-berekening, omdat je met een koellastberekening juist wel een actief koelsysteem nodig hebt. Om het risico op oververhitting te voorkomen, moet je aantonen dat het actieve koelsysteem voldoende capaciteit (kW) heeft om de oververhitting te voorkomen.
Eerst bepalen we welke ruimtes in de woning het hoogste risico op oververhitting hebben. Vervolgens adviseren we zonwering voor de meest cruciale ramen, zodat niet elk raam zonwering nodig heeft, wat kosten bespaart.
Daarna evalueren we het installatieconcept. Is er voldoende koelcapaciteit vanuit de opwekker? En vertaalt dit zich naar voldoende koeling per m² in de afgiftesystemen? Over het algemeen kan dit goed worden bereikt met een warmtepomp die ook kan koelen in combinatie met vloerkoeling. Als de woning veel glas heeft en een lage thermische massa, kunnen we overwegen om in specifieke ruimten airco’s te adviseren. Op deze manier voldoe je altijd aan de eisen en ga je voor maximaal comfort!
