Bouwbesluit en BBL eisen bij (ver)bouw
Auteur: Drs. Tim Mijzen en Anouk van Duijven
Het bouwbesluit (2012) en het Besluit bouwwerken Leefomgeving (BBL) bestaan uit eisen om de kwaliteit van gebouwen en andere bouwwerken te waarborgen. Deze eisen bestaan uit verschillende niveaus. Het is vaak onduidelijk aan welk niveau moet worden voldaan in bepaalde situaties. Dit artikel bevat uitleg over wat de verschillenden niveaus zijn. Ook komt het niveau van toepassing bij welke situatie aan bod, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen verbouw, functiewijziging en een ingrijpende renovatie.
De verschillende niveaus
De eisen voor het (ver)bouwen van een gebouw zijn onderverdeeld in de volgende niveaus die gepaard gaan met andere bouwbesluit/BBL eisen:
- Het nieuwbouwniveau
- Het rechtens verkregen niveau
- Het niveau van bestaande bouw
Het nieuwbouwniveau is het hoogste niveau. Dat zijn de actuele eisen die gelden op het gebied van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid en milieu. Het niveau voor bestaande bouw is het laagste niveau. Dit niveau is daarmee ook het minimale niveau waar een gebouw aan moet voldoen. Het rechtens verkregen niveau zit tussen het nieuwbouwniveau en bestaande bouw niveau in. Dit zijn de drie verschillende niveaus, maar wanneer geldt welk niveau?
Verbouw
Bij het verbouwen van gebouwen en andere bouwwerken wordt een gedeelte of het geheel vernieuwd, veranderd of vergroot. Met vernieuwen bedoelt men dat een gebouw tot fundering wordt gesloopt en daarna op dezelfde fundering weer wordt opgebouwd. Ook het tot de casco strippen en dan weer opbouwen hoort hierbij. Veranderen betekent dat de contouren niet worden gewijzigd, maar het gebouw intern wel wordt aangepast. En bij het vergroten van een bouwwerk worden de contouren wel weer aangepast. Denk bijvoorbeeld aan een uitbouw of dakkapel.
De eisen die gelden voor verbouw gelden alleen voor het deel van het bouwwerk dat wordt gewijzigd. Dit kan overigens wel betekenen dat bijvoorbeeld bij het vervangen van een kozijn moet worden voldaan aan de verbouw eisen voor warmte-isolatie, daglicht en ventilatie. Alle afdelingen in het bouwbesluit hebben bij de paragraaf nieuwbouw een kopje verbouw . Hierin wordt beschreven wat het minimum verbouwniveau is waaraan voldaan moet worden. Voor de meeste afdelingen van het bouwbesluit geldt dat moet worden voldaan aan het rechtens verkregen niveau. Dit is identiek voor het BBL, met het verschil dat de hoofdstukindelingen voor bestaande bouw en nieuwbouw apart zijn gehouden
Nieuwbouwniveau
Voor installaties geldt dat bij het vervangen of nieuw aanbrengen moeten worden voldaan aan het nieuwbouwniveau. Bij het gedeeltelijk vernieuwen, vervangen of vergroten van een installatie mag wel worden voldaan aan het rechtens verkregen niveau. Dit betekent dat hoofdstuk 6 van het bouwbesluit geen aparte verbouwvoorschriften bevat. Bij het rechtens verkregen niveau voor installaties moet wel worden voldaan aan de Europese minimale systeemrendement eisen. Een andere uitzondering is voor thermische isolatie , waarbij minimaal moet worden voldaan aan een rc-waarde van 1,4 m2K/W bij het gedeeltelijk vernieuwen of veranderen of het vergroten van een bouwwerk. Bij het vervangen of vernieuwen van isolatielagen moet worden voldaan aan een minimaal rc-waarde van 2,6 m2K/W voor een vloer, 1,4 m2K/W voor een gevel en 2,1 m2K/W voor een dak. Voor het vervangen van ramen, deuren en kozijnen geldt een minimale u-waarde van 2,2 W/m2K. Bij het vergroten van een bouwwerk door het plaatsen van een dakkapel en/of aanbouw moet de dakkapel en/of aanbouw voldoen aan de nieuwbouw isolatie eisen van 3,7 m2K/W, 4,7 m2K/W en 6,3 m2K/W.
Rechtens verkregen niveau
Het rechtens verkregen niveau betekent dat het onderdeel dat verbouwd wordt, moet voldoen aan hetzelfde kwaliteitsniveau als voor de verbouwing. Dit noemt men ook wel het actuele kwaliteitsniveau. Deze moet wel legaal verkregen zijn. Daarnaast is het wel zo dat er minimaal aan de bestaande bouw eisen moet worden voldaan, ook als het actuele niveau lager lag dan bestaande bouw. Ook als er geen sprake is van een actueel kwaliteitsniveau (omdat iets nieuw wordt aangebracht) moet er minimaal worden voldaan aan de bestaande bouw eisen. Dit kan dus ook betekenen dat er geen eis is, want sommige onderdelen hebben geen bestaande bouw eis, zoals voor een buitenberging. Verder is het zo dat sommige afdelingen specifieke minimumeisen hebben voor verbouw. Dan moet minimaal hieraan voldaan worden, zoals voor thermische isolatie. Daarnaast hoeft een verbouwing nooit aan hogere eisen te voldoen als de nieuwbouw eisen, ook niet als het actuele kwaliteitsniveau hoger ligt. Dit betekent dat het rechtens verkregen niveau de bestaande bouw eisen als ondergrens heeft en de nieuwbouw eisen als bovengrens en ligt hier dus altijd tussenin. Er wordt dus voldaan aan het rechtens verkregen niveau als de actuele kwaliteit niet wordt verminderd door de verbouwing en het minimaal voldoet aan de bestaande bouw eisen of de specifieke minimum verbouweisen.
Mogelijke situaties
Er zijn dus vier mogelijke situaties als een onderdeel moet voldoen aan het rechtens verkregen niveau:
- Het actuele niveau ligt lager dan het bestaande bouw niveau en dan moet na de verbouwing voldaan worden aan de bestaande bouw eisen. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij het transformeren van kantoren naar woningen want woonfunctie heeft hogere eisen.
- Er worden nieuwe onderdelen aangelegd die geen actueel kwaliteitsniveau hebben, dan moeten deze onderdelen voldoen aan de bestaande bouw eisen.
- Het actuele niveau ligt hoger dan het nieuwbouw niveau, zoals bijvoorbeeld bij de transformatie van een hotel naar woningen. Dan moet er minimaal worden voldaan aan de nieuwbouweisen van woonfunctie, wat een lager kwaliteitsniveau is.
- Is er sprake van een actueel kwaliteitsniveau tussen bestaand en nieuwbouw niveau in, dan moet dit niveau gehandhaafd worden bij de verbouwing.
Functiewijziging
Bij functiewijziging wordt de gebruiksfunctie van een gebouw aangepast. Denk bijvoorbeeld aan een kantoorfunctie naar woonfunctie. Bij functiewijziging moet je naar de eisen kijken voor bestaande bouw van de nieuwe functie. Voldoet men aan deze eisen, dan hoeft er niet verbouwd te worden. Een functiewijziging is dus niet vergunningplichtig omdat er niet verbouwd wordt. Zodra er wel verbouwd moet worden om te voldoen aan de bestaande bouw eisen van de nieuwe functie, dan wordt het wel vergunningplichtig. Dit omdat er voldaan moet worden aan de verbouw voorschriften zoals hierboven beschreven. Ook hier geldt dat de verbouw voorschriften alleen gelden voor het deel van het gebouw dat verbouwd wordt. Het deel dat niet verbouwd wordt, moet dan wel voldoen aan de bestaande bouw eisen van de nieuwe gebruiksfunctie. Als een gebouw gewijzigd wordt naar meerdere gebruiksfuncties, dan moet er per functie gekeken worden of er wordt voldaan aan de bestaande bouw eisen. De constructies, bouwdelen en ruimtes die gebruikt worden door verschillende gebruiksfuncties moeten voldoen aan de zwaarste eisen.
Is er geen verbouwing nodig voor de functiewijziging en dus geen bouwvergunning, dan kunnen er nog wel andere vergunningen nodig zijn, zoals brandveilig gebruik. Daarnaast is er een uitzondering voor rookmelders want er is een nieuwe eis dat een woonfunctie rookmelders moet hebben, ook als er een functiewijziging naar woonfunctie plaatsvind.
Ingrijpende renovatie
Er is sprake van een ingrijpende renovatie als meer dan 25% van de buitenschil wordt vernieuwd, veranderd of vergroot. Dan geldt het nieuwbouwniveau waarbij moet worden voldaan aan de nieuwbouw bouwbesluit/BBL eisen. De buitenschil bevat alle buitengevels inclusief ramen en deuren; daken en vloeren. Bij de vernieuwing, verandering of vergroting moet wel de hele integrale buitenschil worden meegenomen. Daarmee wordt bedoeld dat alle constructieonderdelen worden aangepakt. Dus zowel binnenblad, spouwvulling en buitenblad moeten inbegrepen zijn bij het deel van het gebouw dat wordt verbouwd. Als niet de hele integrale buitenschil wordt meegenomen (zoals bij het na-isoleren van de spouwmuur) dan is er geen sprake van een ingrijpende renovatie en kan er worden voldaan aan de verbouweisen. Is er wel sprake van een renovatie van meer dan 25% van de integrale buitenschil, moet er dus voldaan worden aan de nieuwbouweisen voor het gedeelte dat gerenoveerd wordt.
